Thursday 9 April 2015

Giảng bình 001-004








Hán Hoàng (1) trọng sắc tư khuynh quốc
Ngự vũ đa niên cầu bất đắc
Dương gia hữu nữ sơ trưởng thành
Dưỡng tại thâm khuê nhân vị thức

Vua Hán trọng sắc đẹp, luôn luôn nghĩ đến người nghiêng nước nghiêng thành. Tuy tại vị đã lâu năm, vẫn chưa tìm được người vừa ý. Nhà họ Dương có một người con gái vừa đến tuổi trưởng thành, nuôi trong phòng khuê kín, chưa ai biết. 

Đức vua Hán mến người khuynh quốc,
Trải bao năm tìm chuốc công toai.
Nhà Dương có gái mới choai,
Buồng xuân khóa kín chưa ai bạn cùng.

Tìm chuốc công toai hay hơn cầu bất đắc trong nguyên văn (cầu bất đắc : tìm chẳng được). Tiếng chuốc của Việt ngữ mang nhiều nghĩa; và do đó nhiều khi các nghĩa xen hòa nhau làm cho từ ngữ đôi khi mang ý nghĩa linh động một cách hóm hỉnh bất ngờ.

Chuốc: rót: chuốc rượu (Bầu tiên chuốc rượu, câu thần nối thơ); chịu lấy, mang vào: Thôi công đâu chuốc lấy sự đời; tìm: chuốc lợi (cầu danh lợi).

Thế thì riêng một tiếng chuốc đã hàm ngụ nhiều ý. Chuốc lấy vào mình từ đó vừa có nghĩa nâng niu quý chuộng (như ngon lành chuốc rượu ăm ắp bầu xuân) vừa có nghĩa rằng cái vật được nâng niu sẽ tác quái, sẽ làm hại mình, gây cho mình nhiều nỗi tủi nhục. 

Trải bao năm tìm chuốc công toai, nghe ra đã có gì báo trước Trường Hận bi thảm lắm rồi. So ra, nguyên tác hiền từ quá: Ngự vũ đa niên cầu bất đắc . Trong tập Văn học sử Trung Quốc của ông Nguyễn Hiến Lê, Vô Danh dịch là: Thống trị lâu năm tìm chẳng được.

Tiếng gái mới choai, nghe ra cũng rất gợi hình vừa có giọng thân mật, âu yếm, dễ thương, vừa có giọng hiên ngang. Nếu nói gái tơ thì hơi sỗ sàng, gần gũi quá. Gái choai nghe ra giọng bề trên, giọng "cha chú" của một thi hào tự hiểu giá trị của mình, đất đứng của mình. Và nhân vật dù là gì cũng phải khuất phục, nép mình dưới bàn tay sáng tạo (choai: vừa đương lớn: gà choai, vịt choai, dê choai).

Tiếng sơ trưởng thành  nguyên văn không bì được (Vô Danh dịch: Họ Dương có gái vừa lớn lên).

Buồng xuân khóa kín chưa ai bạn cùng: Câu thơ giúp ta hình dung một cách mặn mà cái cảnh ngộ của cô gái. Cô gái đương choai, đương độ lớn, nhựa sống dào dạt mà phải chịu buồng xuân khóa kín, thì chịu sao nổi? Chưa ai bạn cùng? Đó là điều nhận xét của thi nhân, và đó cũng là tiếng thở than rủ rỉ âm thầm của cô gái: xao xuyến yêu đời mà phải khép cánh hương.

Nguyên văn: Dưỡng tại thâm khuê nhân vị thức ,

Vô Danh dịch: Kín cổng cao tường ai biết trước. Thì lời văn chỉ mới nhận xét, kỹ thuật suông.

Tản Đà góp phần sáng tạo nhiều quá. Buồng xuân khóa kín chưa ai bạn cùng.Để ý: điệp phụ âm ch, b và k, c: choai, chưa, buồng, bạn, kín, cùng (k và c coi như là một phụ âm, vì phát âm giống nhau). Thế là âm hưởng câu thơ dịch có gì tấm tức, phập phồng như tâm tư cô gái đương "reo ái tình trong nhịp máu phân vân...".







No comments:

Post a Comment